.png){kind=small}
Hoe slaap jij tegenwoordig? Vraag jij je ook wel eens af of we klimaatverandering kunnen stoppen en onder de 1,5 (of op z’n minst 2) graden temperatuurstijging blijven? Hoe graag wij hier met “Ja tuurlijk!” op willen antwoorden; we weten het gewoon niet. En dat is best eng. Maar de hoop verliezen is nóg enger. Want als we geloven dat onze inspanningen zinloos zijn, dan gaat het sowieso niet goedkomen. Maar hoe doe je dat nou? Hoop houden en optimistisch blijven? We zochten het uit en delen onze verzamelde inzichten graag.
Omarm de onzekerheid
Nina, onze freelance-collega en co-auteur van dit stuk, was een tijdje hypochonder. De angst dat je zelf ziek wordt is eigenlijk best vergelijkbaar met de angst voor een stervende wereld. De woorden die haar psycholoog sprak, zijn dan ook aardig van toepassing.
"De mens heeft sterk de behoefte aan controle. Maar we moeten accepteren dat we niet alle elementen in ons leven kunnen beheersen." Oftewel: hoewel we gezond kunnen eten om ons lichaam gezond te houden, en kunnen stoppen met vleeseten en vliegen om de planeet gezond te houden, hebben we geen idee wat de toekomst zal brengen.
Kees Klomp, mondig onderzoeker-activist, schreef daar laatst over op LinkedIn: “Ik probeer het niet-weten te verdragen. De pijnlijke en duidelijke feiten over het heden te omarmen én hoop voor een goede toekomst voor mijn kinderen te behouden. Ik probeer me in het heden met ziel en zaligheid in te zetten voor de toekomst van mijn kinderen, met de erkenning dat het wellicht niéts uithaalt. En de ene dag lukt dat beter dan de andere dag…”
Kom in beweging
De allerbeste manier om niet in zak en as te raken, is door in actie te komen. Greta Thunberg zei: “Je kunt niet gewoon een beetje gaan zitten wachten op hoop. Hoop is iets wat je moet verdienen.”
Dat doe je door je in te zetten. Gebruik je stem, sluit je aan bij een actiegroep, mail een volksvertegenwoordiger, bezoek demonstraties, ga de confrontatie aan, zoek een nieuwe werkgever. Keten jezelf misschien zelfs vast aan een privéjet. Doe iets.
Tuurlijk, je stukje vlees laten liggen is ook ‘iets doen’. Maar omdat je weet dat actie op grotere schaal nodig is, zul je ook alleen hoop krijgen van actie op grotere schaal.
Zo is het runnen van en werken voor Etiquet onbewust wel een beetje als therapie voor onszelf.
Herken cognitieve dissonantie en breek ermee
Een menselijke afweerreactie tegen angst of depressie is cognitieve dissonantie. Dat is de wondere kunst van ons brein om zich vast te houden aan twee tegenovergestelde overtuigingen: je weet dat vliegen de planeet verpest, maar je blijft het doen. Je weet dat de Rabobank in fossiel investeert, maar je laat er toch je salaris op storten.
Twee voorbeelden uit Nina’s leven, die ook wel eens last heeft van cognitieve dissonantie.
Dus… wat kun jij (en gaat Nina) hier tegen doen? Het beest in de bek kijken. Je realiseren dat het écht menens is. Dit klinkt misschien als een recept vóór klimaatdepressie in plaats van ertegen.
Maar dat is het niet. Want van kop-in-het-zand-steken word je nóg angstiger. En het breken met cognitieve dissonantie is de voorwaarde voor klimaatactie. Wat, zoals we hierboven al zeiden, het allerbeste middel is tegen klimaatdepressie.
Richt je op positief klimaatnieuws
Heb je wel eens het gevoel dat er véél te weinig gebeurt op klimaatvlak? Herkenbaar! Maar als je goed kijkt, zie je dat er eigenlijk gigantisch veel gebeurt. En niet alleen op kleine schaal. Om maar eens even wat op te sommen:
Rechtszaken over klimaat worden een steeds krachtiger middel om bedrijven en regeringen tot verandering te bewegen: denk aan zaken in Nederland (Urgenda), Zuid Afrika (olie-exploratie voor de kust door Shell werd daar verboden), Nieuw-Zeeland en Duitsland (waar de overheid wordt aangeklaagd voor falen in termen van klimaat) en véél meer.
Lula kwam aan de macht in Brazilië. Hij wil ontbossing stoppen en klimaatactie versnellen. Heel goed nieuws voor de Amazone!
Reizen per trein neemt toe. Frankrijk verbiedt korteafstandsvluchten naar bestemmingen die je binnen 2,5 uur met de trein kan bereiken.
Per 2035 mogen er in Europa geen auto’s op fossiele brandstoffen meer worden verkocht.
Biden tekende het grootste klimaat- en energiepakket ooit in de VS: $370 miljard. De EU praat over hoe ze hier tegenop gaan boksen.
De EU heft CO2-tarieven op imports. Zo wordt het ETS-systeem (Emission Trading System) gespiegeld op bedrijven buiten de EU.
China bouwt ‘s werelds grootste windpark: goed voor 13 miljoen huishoudens.
De grootste bank van Engeland - Lloyds - stopt met investeren in nieuwe olie- en gasvelden.
De EU hoopt op 82% schone energie in 2030, maar een handvol landen gaat zelf voor 100%. De energieproductie in Griekenland is in 2022 al vijf uur lang 100% groen geweest!
We kunnen uuuuuren doorgaan zo.
Zit je in een dip? Google even ‘Positive climate news’ en je voelt je direct een stukje beter.
Optimisme is een self-fulfilling prophecy
We hebben geen keus. We móeten wel positief blijven. Elif Shafak schreef in haar essay Zo houd je moed in een tijd van verdeeldheid dat te veel pessimisme gevaarlijk is. Het leidt tot apathie, verlamming, onverschilligheid en barbaarsheid.
Optimisme werkt daarentegen als een self-fulfilling prophecy. Pessimisten schrijven hun eigen successen en falen toe aan toeval, terwijl optimisten deze toeschrijven aan hun eigen inspanningen. Het gevolg is dat optimisten meer hun best doen. De uitkomst ligt immers in hun eigen hand. En zo is de kans op effectieve klimaatactie groter als je optimistisch bent.
Je komt nu in een opwaartse spiraal terecht: je acties hebben effect, waardoor je optimistischer wordt en je acties nóg meer positief effect hebben.
Focus op de zaken waarop je controle hebt
Steek je energie in de zaken waar het daadwerkelijk effect heeft. Je kunt veel energie verspillen aan woede op lakse overheden. Maar diezelfde hoeveelheid energie brengt véél meer teweeg als ‘ie elders wordt gestopt. In een informerende LinkedIn-post. In een fietsrit in plaats van autoverplaatsing. In een actiegroep. In een wormenhotel. En in een bomenplantdag.
Dus: geloof dat het goed gaat komen. Wéét dat het goed gaat komen. En steek vervolgens de handen uit de mouwen! Dan komt het ook daadwerkelijk goed. Met de mens, met de walvis en met de gletsjers.